Pages

Tuesday, 2 April 2024

Te Rekamauroa - Rautaki mō Whakarauora / Revitalisation Strategies

te ara   Teach te Hītori o te Petihana Reo Māori.


Strategies for revitalisation in your kainga, whānau, kura, hapori:

Pā Wars / Kēmu
Kapa Haka - Matatini
Hākina
Matariki events
Maramataka - live it ia rā ia rā
Mahi mara - Garden to tēpu
Share kēmu me waiata on youtube - so not lost

Marae hoki - sites of significance








What is our kura doing to engage our tamriki in te Reo Māori:

Tikanga - daily whole kura karakia, waiata, mihi, pēpeha - could add kīwaha me whakatauki
Our tamariki are kaihautū leaders/tuākana so see each other as speakers - it's cool to kōrero Māori
Whole kura kapahaka
Opportunities for haerenga ki kaupapa Māori hui/wananga etc








Te Reo Whakamihi

Formal mihi 

Order:

Atua - 

Kingitanga - e mihi ana ki te whare Pōtatou

Mate -

Tangata ora - rōpū

Kaupapa


kaikarakia                kaumatua                 Tamariki                    Ringawera

Pao - mihi ki te ringawera


Who it's to - their mahi, who it benefits


E mihi ana ki a koe Hakopa i tō karakia o te pō nei
E mihi ana ki a koutou i o mahi whakaako
kia kaha tonu ki ngā mahi



E mihi ana ki a koe Whaea, i tō āwhina/whakaako/arahi, i ngā mahi kapahaka, ki a mātou.


Adding the metaphor for the tangata you are acknowledging.

Hugely important i roto i te reo Māori to acknowledge the person who performs karakia on behalf of everybody.


Tēna koe e te amorangi (kaikarakia)

Nāu nei (it was you)  te rā i whaka-tūwhera

Mōu hoki (you also) i tuitui i a tātou ki te wahi ngaro

Kei te manu ariki - kia tau te rongomaiwhiti (uniqueness) ki runga ki a tātou katoa


(E te Manu Ariki, e mihi ana ki a koe, i tō karakia, whakatūwhera tēnei hui ) my practise rerenga



 Whakaniko - strengthen with metaphor